بهره كشی از كودكان در شبكه های اجتماعی
کودکان کار پشت لبخندهای اینستاگرامی!
به گزارش این با من، در سالهای اخیر، چهره جدیدی از کار کودک در فضای مجازی پدیدار شده است؛ کودکانی که با ظاهرهای آراسته و لبخندهای ساختگی، در چارچوب تبلیغ و سرگرمی، مشغول به شکلی کار تمام وقت در شبکه های اجتماعی هستند.
به گزارش این با من به نقل از ایسنا، با گسترش استفاده از تلفن های همراه و شبکه های اجتماعی، پدیده ای نوظهور به نام «کودکان کار مجازی» شکل گرفته که در آن، کودکان به جای حضور در خیابان ها یا کارگاه ها، در قاب تصویر و مقابل دوربین فعالیت می نمایند. این کودکان اغلب با پوشش های جذاب، رفتارهای نمایشی و در محیط هایی پرزرق و برق ظاهر می شوند و اهمیت بالای ی در تولید محتوا و تبلیغات در پلت فرم هایی چون اینستاگرام دارند. برخلاف کودکان کار سنتی که معمولا برای تأمین حداقل های زندگی خود یا خانواده شان مشغول به کار می شوند، در این نوع جدید از کار، انگیزه هایی مانند جلب توجه، افزایش دنبال کننده و کسب درآمد بالا در اولویت قرار دارند. این وضعیت، تصویری تازه اما نگران کننده از بهره کشی از کودکان عرضه می دهد که در نگاه نخست، چندان قابل مشاهده نیست.
کودکان کار مجازی، با آن که امکان دارد در ظاهر زندگی مرفه تری نسبت به کودکان کار خیابانی داشته باشند، اما بشکلی دیگر مورد استفاده ابزاری قرار می گیرند. والدینی که گاهی خویش را مدیر صفحات اینستاگرامی فرزندان شان می دانند، نقش اصلی را در این فرآیند دارند. کودکانی که مقرر است با شیرینی کلام، چهره جذاب یا نمایش بازیگوشی، دنبال کننده جذب کرده و در نهایت به کسب درآمد کمک کنند. از آنجائیکه این فعالیتها معمولا در خانه یا محیط هایی بسته و کنترل شده انجام می شوند، خیلی از مخاطبان متوجه ابعاد پنهان این کار نمی شوند. درحالی که این کودکان هم به شکلی کارگر محسوب می شوند، اما کارفرمای اصلی آنها اغلب والدین شان هستند. این مساله باعث می شود که مرز بین مراقبت و سوءاستفاده در بعضی خانواده ها بسیار باریک شود.
در همین زمینه، پروین سوادیان، استادیار گروه علوم اجتماعی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، بهمراه دو تن از همکاران دانشگاهی اش، پژوهشی در مورد کار کودکان در فضای مجازی انجام داده اند. این پژوهش به بررسی پدیده ای پرداخته که در آن کودکان، در شبکه های اجتماعی بشکلی نوین و غیرمستقیم به کار گرفته می شوند، بدون آن که از ماهیت دقیق آن چه انجام می دهند آگاه باشند.
برای انجام این پژوهش، از روش کیفی استفاده شده که در آن محققان با ۲۰ نفر از والدین کودکانی که فعالیتهای کاری و تبلیغاتی آنها را در شبکه اجتماعی اینستاگرام مدیریت می کنند، به شیوه علمی مصاحبه کرده اند.
نتایج به دست آمده نشان می دهند که فعالیتهای این کودکان در فضای مجازی به طور عمده در سه دسته تبلیغاتی، نمایشی و خدماتی قرار می گیرند. بعد از تحلیل مصاحبه ها، مفاهیم و مقوله های گوناگونی استخراج شد که در نهایت به چهار مقوله اصلی ختم شد: زیست-تجارت مجازی، کودک نمایشی، هویت سیال، و مطلوبیت نهائی والدمحور. دراین میان، مفهوم مرکزی که پژوهش بر آن تاکید دارد، «کودک -برده مجازی» است.
بر اساس یافته های این پژوهش، در فضای مجازی دیگر نه تنها بدن و چهره کودک، بلکه تمام هویت او به کالایی تبلیغاتی تبدیل می شود که بر مبنای سلیقه مخاطب و برای جذب دنبال کننده تنظیم می شود. کودکانی که نقش شان بازی کردن یا یادگیری نیست، بلکه نمایش مداوم برای جلب توجه است. این کودکان در واقع، با ظاهری شاد اما با فشاری روانی، درگیر نوعی بردگی مدرن می شوند.
اهمیت این یافته ها در آن است که ما با شکل جدیدی از استثمار کودکان روبه رو هستیم که برخلاف تصور عموم، صرفا به خانواده های فقیر یا مناطق محروم محدود نمی شود.
این نوع بهره کشی اغلب در خانواده هایی دیده می شود که امکانات مالی و دسترسی به فناوری دارند و با شناخت بازار، از فرزندان شان برای تولید محتوا بهره برداری می کنند.
پژوهشگران اخطار داده اند که هویت این کودکان به تدریج شکل مصنوعی و ناپایداری پیدا می کند و آنها را به «کودکان ویترینی» یا حتی «کودکان قُلکی» تبدیل میکند که صرفا تا زمانی ارزشمندند که بازده مالی دارند.
این یافته ها که می توانند دست کم به منظور آگاهی بخشی بیشتر به افراد جامعه برای حمایت نکردن از این گونه اقدامات مورد استفاده قرار گیرند، در فصلنامه «جامعه شناسی ایران» وابسته به انجمن جامعه شناسی ایران انتشار یافته اند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۷ بعلاوه ۳