غلامرضا ظریفیان:
اعتراض نباید باعث تعطیلی دانشگاه ها شود
به گزارش این با من، استاد بازنشسته دانشگاه تهران و معاون اسبق وزیر علوم اظهار داشت: توان و تاریخ دانشگاه ها نشان داده است که آنها علاوه بر انجام مأموریت اصلی خود، همواره جایگاهی برای دفاع از عدالت، عدالت اجتماعی، آزادی های جامعه، دفاع از کیان ملی و دفاع از کیان روشن فکری دینی بوده اند؛ در واقع، هرکدام از این موارد جزو کارکردهای ویژه دانشگاه علاوه بر کار علمی بوده است.
دکتر غلامرضا ظریفیان در گفت و گو با ایسنا، درباره ی کُنش های اجتماعی و سیاسی در دانشگاه ها توضیح داد: اگر تاسیس دانشگاه تهران را ابتدای شکل گیری دانشگاه های ایران درنظر بگیریم، از بدو تاسیس این دانشگاه علاوه بر تربیت نیروی انسانی متخصص، تولید دانش، توسعه پژوهش، آینده پژوهی و حرکت در مرزهای دانش که جزو ماموریت اصلی و ذاتی آن به حساب می آید، دانشجویان این دانشگاه نسبت به مسائل مختلف نیز واکنش نشان داده اند.
وی با اعلان اینکه دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳ تاسیس شد و اولین تَحصن دانشجویان و اساتید را در سال ۱۴۱۴ تجربه کرد، اظهار داشت: این تحصن درباره ی یک مطالبه بیرونی یعنی حقوق معلمان بود.
دکتر ظریفیان با اعلان اینکه هنگامی که تاریخ علمی ایران از سال ۱۳۱۳ تا تحولات سال ۱۳۳۲ را بررسی می نماییم به این نتیجه می رسیم، دانشگاه از پایگاه های مهم در دفاع از دکتر مصدق و جنبش ملی نفت بود؛ اشاره کرد: دانشگاه ها نه فقط در این بازه زمانی بلکه در پیش از انقلاب و تحقق پیروزی انقلاب نقش مؤثر و کلیدی داشتند. بعد از پیروزی انقلاب، دانشگاه ها علاوه بر کاروِیژه اساسی خود در خیلی از عرصه های اجتماعی و سیاسی مانند دفاع مقدس و دفاع از آرمان های جامعه فعال بودند. نقش جنبش دانشجویی و دانشگاه ها در انتخابات، مردم سالاری و حضور مردم در عرصه انتخابات مشهود است.
ورود نیروی بیرونی به داخل دانشگاه سبب بحرانی تر شدن شرایط می شود
معاون وزیر علوم در دولت اصلاحات با اعلان اینکه آنچه که این روزها در دانشگاه ها رخ می دهد از توان تاریخی دانشگاه ها جدا نیست، اشاره کرد: عرصه فعالیت سیاسی در دانشگاه ها، یک عرصه آماتور است. احزاب و سندیکاها که از کانون های پایدار سیاسی هستند در عرصه تخصصی فعالیت سیاسی، حضور دارند. چه پیش و چه بعد از انقلاب، احزاب سیاسی نتوانسته اند نقش حرفه ای خودرا بهر دلیلی ایفاکنند. به همین دلیل، بار سنگین مسئولیت اجتماعی بر دوش دانشگاه ها قرارگرفته است. نیروی دانشگاه ها نسبت به احزاب جوان تر است و دانشجویان، دنیاگرایی بیرونی و تجربه غنی ندارند؛ طبیعی است که در مقاطعی گرفتار افراط و تفریط شوند.
دکتر ظریفیان با اشاره به سبقه تاریخ ۸۰ و چند ساله دانشگاه ها اظهار داشت: این تاریخ، حاکی از آنست که دانشگاه ها دفاع از آرمان های مردم، دفاع از هویت فرهنگی و ملی مردم را بر دوش داشته اند. در اتفاق اخیر، دانشگاه نمی توانست نسبت به اعتراضات مردم بی تفاوت باشد. به همین دلیل، آنچه که در دانشگاه ها اتفاق می افتد را شاهد می باشیم. البته وجود افراط و تفریط طبیعی است. بعد از انقلاب، قانون گذار اهتمام کرده است که با سازوکارهای درون دانشگاهی، این نوع افراط و تفریط ها را به حداقل برساند.
این استاد بازنشسته دانشگاه تهران اظهار داشت: باوجود تکثر فکری و تنوع گروههای مختلف در دانشگاه ها، هرگاه دانشگاه در درون خود ابراز وجود، نقد و اعتراض کرده، اعتراض ها به خوبی بیان شده اما در هر زمان که تلاش شده با دانشگاه برخورد امنیتی شود و دانشگاه را از بیرون کنترل کنند، دانشگاه با مشکلات و بحران های جدی روبرو شده است.
تعطیلی کلاس های درس، یک موضوع جدید و تازه نیست
وی در پاسخ به این پرسش که "به نخستین اعتراض دانشجویی اشاره کردید. جنس اعتراض دانشجویی باتوجه به سیر تاریخی و تغییر نسل ها در این بازه زمانی ۸۰ و چند ساله تغییر کرده است؟ دانشجویان بر این باور هستند، شرکت نکردن در کلاس های درسی یک حرکت اعتراضی است اما مسئولان دانشگاه ها چنین باوری ندارند و حرکت اعتراضی دانشجویان را یک حرکت هنجارشکنانه می دانند. دلیل این مساله چیست؟" اظهار داشت: این مساله به سبب نگاه بیرونی است؛ تصور می شود که یک سیاست در خارج از مرزهای ایران وجود دارد که می خواهد دانشگاه ها را تعطیل کند. هنگامی که این نگاه شکل بگیرد، مسئولان این اقدام دانشگاه را در امتداد توطئه بیرونی می دانند. بطور قطع، کسانی که از خارج از مرزها هیجان ایجاد می کنند، دلسوز جامعه ما نیستند. مسئله تعطیلی کلاس های دانشگاه، یک امر تازه و بدیع نیست. تعطیلی کلاس ها، یکی از ابزارهای اعتراض و همبستگی دانشجویان بشمار می رود که چه پیش و چه بعد از انقلاب در بازه های زمانی مختلف مورد استفاده قرار گرفته است.
این استاد بازنشسته دانشگاه تهران اشاره کرد: تعطیلی کلاس ها به شکل نمادین هیچ اشکالی ندارد اما دانشجویان باید بدانند که بواسطه زنده بودن دانشگاه ها می توانند در دانشگاه ها ابراز وجود کرده و انتقاد کنند. زنده بودن دانشگاه به زنده بودن سازوکارها وابسته است و کلاس های درس، یکی از این سازوکارها است.
وی با اعلان اینکه مسئله تعطیلی کلاس ها نباید به امری طولانی و طولانی مدت تبدیل گردد، اشاره کرد: نباید تصور کرد که با تعطیلی دانشگاه ها، بستر حضور دانشجویان برقرار است. دانشگاهیان نباید خانه خودرا برای مدت طولانی تعطیل کنند؛ چرا که، تعطیلی طولانی مدت موجب می شود دانشجو و دانشگاه لطمه ببینند. تعطیلی موقت و موسمی کلاس های درس در گذشته وجود داشته، نباید با نگاه های منفی به این مساله نگاه کرد. با تمام این تفاسیر، باید به دانشجویان تذکر دهیم که تدوام تعطیلی کلاس ها، لطمه جدی به همراه دارد. جایی که دانشجو حق اعتراض دارد، اعتراض خودرا بیان کند و این مساله سبب تعطیلی دانشگاه ها نشود.
گفت وگو باید به درستی شکل بگیرد
دکتر ظریفیان در پاسخ به این پرسش که "مسئولان دانشگاه بر ضرورت گفت و گو تاکید می کنند و این مولفه را اساسی ترین راه حل می دانند. آیا گفت و گو می تواند در حل مشکلات فعلی نقش داشته باشد؟" اظهار داشت: بستر ذاتی دانشگاه، محلی برای پرسش، گفت و گو، طرح سوال های جدی و پاسخگویی است. گفت و گو نه فقط برای دانشگاه بلکه برای جامعه در اعتراض های اخیر نیز صدق می کند. مسئله گفت و گو، یک موضوع جدی است البته همه راه حل ها نیست. گفت و گو به شرط این که به اقتضائات آن توجه گردد، می تواند یکی از درمان ها باشد.
وی افزود: گاهی عبارت گفت و گو بیان می شود اما به اقتضائات آن توجه نمی گردد. شرط گفت و گو، گفت و گو است نه گفت و شنود. گفت و گو یک امر دیالکتیکی است، منظور گفتن و شنیدن است نه فقط گفتن مسئولان و فقط شنیدن از دانشجویان. گفت و گو باید در وضعیت درست، به شکل واقعی و متقابل شکل بگیرد. گفت و گو نباید به گونه ای باشد که عده ای سخن بگویند و عده ای فقط موظف به شنیدن باشند.
معاون اسبق وزیر علوم با اعلان اینکه سازوکارهای حقوقی گفت و گو باید فراهم گردد، اشاره کرد: اینطور نباشد که عده ای بگویند، اعتراض و نقد کنند ولی آن گفت وگوها و اعتراض ها برایشان نتایج حقوقی به ارمغان بیاورد. اگر گفت و گو در یک شرایط حقوقی صورت نگیرد، در حقیقت شکل نگرفته است. گفت وگوکننده باید بداند که با نتایج حقوقی مواجه نمی گردد. اگر گفت و گو نتایج حقوقی به همراه داشته باشد، ممکنست که از شرایط طبیعی بیرون رود. سازوکارهای حقوقی گفت و گو، مهمست.
این استاد دانشگاه درباره ی ضرورت برابری فضای گفت و گو اظهار داشت: نباید یکی از بالا و دیگری از پایین گفت و گو کند. گفت و گو فقط برای گفت و گو نیست؛ چونکه با گفت و گو، حقیقتی زایش پیدا میکند اما در غیرگفت وگو حقیقت زایش پیدا نمی نماید. اگر حقی ضایع شده و یکی از طرفین توانست حقانیت خودش را با استدلال ثابت کند، هر دو طرف باید این مساله را بپذیرند. گفت و گو فقط برای "به دنبال نخود سیاه فرستادن" نیست بلکه برای فهم و حل یک مسئله است. اگر گفت و گو فقط در سطح گفت و گو باشد، به حل و فهم مسئله کمک نمی کند و نمی تواند راهگشا باشد.
وی ادامه داد: اگر به مقتضیات گفت و گو توجه گردد، در این شرایط می تواند یکی از راهکارهای مهم برای مساعدت با کاهش خشونت، تعامل بیشتر، درک متقابل و کوشش برای فهم حقیقت باشد.
فعالیت های سیاسی دانشجویان به رسمیت شناخته شود
معاون وزیر علوم در دولت اصلاحات درباره ی ضرورت مبحث آموزش اظهار داشت: حکمرانی نیاز به آموزش دارد. گاهی؛ افرادی برای کارهای مهم منصوب می شوند اما به سبب این که آموزش ندیده اند، در عرصه های مختلف گرفتار خطا می شوند ولو قصد خدمت داشته باشند. این موضع به سبب این است که درباره ی جایگاه خود دانش درستی ندارند.
وی با اعلان اینکه روش ها، رویه ها، ذائقه ها روزبه روز تغییر می کند، اشاره کرد: جامعه در تمام عرصه ها مثل مدیریت دانشگاه، مدیریت مرکز فرهنگی تغییر می کند، بدین سبب باید آموزش پیوسته داده شود. سیاست ورزی هم نیاز به آموزش دارد.
دکتر ظریفیان اظهار داشت: پرسش "چگونه کنش گری می تواند به نتیجه گیری برسد بدون این که منجر به درگیری شود؟"را مطرح می کنم. در پاسخ به این پرسش باید گفت، قسمتی از باری که در زمینه تعهد اجتماعی بر دوش دانشگاه ها قرار دارد باید به سمت احزاب برود. احزاب باید به رسمیت شناخته شوند و به آنها اجازه داده شود که نقش دولت سایه را ایفا کنند.
معاون اسبق وزیر علوم با اعلان اینکه هنگامی که بخواهیم در عرصه اجتماعی و سیاسی حضور داشته باشیم، نیازمند آموزش هستیم؛ اشاره کرد: این مساله محدود به دانشگاه نیست بلکه برای تمام عرصه هایی است که در حکمرانی عمل می نماییم. بطور قطع، انجمن های اسلامی، تشکل های دانشجویی و دانشگاه ها باید برای ایجاد فضا تلاش کنند و اساتید مجرب را به کار گیرند که نیازمند هزینه است. دانشگاه ها و تشکل های دانشجویی باید کمک نماید که سطح آگاهی و سطح روش هایی که در کنش های سیاسی دانشگاه ها به کارگرفته می شود، ارتقاء یابد. این مساله معطوف به این نیست که چون این سطوح صورت نمی گیرد، کنشگری انجام نشود.
این استاد دانشگاه با اشاره به این که با استانداردهای دوگانه نمی توان با کارهای سیاسی دانشگاه مواجه شد؛ اشاره کرد: کارهای سیاسی دانشجویان در دانشگاه ها باید به رسمیت شناخته شود. اگر این مساله به رسمیت شناخته نشود، سبب خمودگی دانشگاه ها می شود و جامعه از خمودگی دانشگاه ها لطمه می بیند. دانشگاه می تواند نبض دفاع از عدالت و آزادی باشد. به قرارگرفتن احزاب در جایگاه خود کمک کنند و آنرا تقویت کند تا بار مسئولیت اجتماعی که بیش از اندازه بر گُرده دانشگاه ها سنگینی می کند، تا حدودی تعدیل شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۲ بعلاوه ۲