چرا واكسن آسترازنكا موجب لخته شدن خون می شود؟
این با من: وقوع عارضه ی نادر لخته شدن خون در بعضی از دریافت کنندگان واکسن کووید-19 شرکت آسترازنکا/آکسفورد موجب شد تا پژوهشگران برای یافتن علت این اتفاق و تایید صحت آن به تکاپو بیفتند.
به گزارش این با من به نقل از ایسنا و به نقل از نیچر، پس از هفته ها تحقیق، آژانس دارویی اروپا(EMA) در روز ۷ آوریل(۱۸ فروردین) اعلام نمود که ممکنست ارتباطی میان لخته شدن خون و واکسن وجود داشته باشد. امر کوک(Emer Cooke) مدیر اجرائی آژانس دارویی اروپا به خبرنگاران اظهار داشت: با این وجود، عارضه ی لخته شدن خون بسیار غیرمعمول است و مزایای واکسن هنوز از خطرات آن بیشتر است. این عوارض جانبی نادر هستند و خطر مرگ در اثر کووید-۱۹ بسیار بالاتر از مرگ در اثر عوارض جانبی واکسن است.
اما یافته ها پژوهشگران را درگیر یک سوال پزشکی مبهم کرد: چرا یک واکسن موجب رخ دادن چنین عارضه ی غیرمعمولی می شود؟
سابین آیچینگر(Sabine Eichinger)، متخصص خون شناسی از دانشگاه پزشکی وین می گوید: فرضیه هایی در این مورد وجود دارند: شاید مشکل از وکتور باشد(حمل کننده ی مواد ژنتیکی به درون سلول)، شاید مواد اضافه ای درون واکسن وجود دارد و یا شاید مشکل از پروسه تولید آنست، من نمی دانم. ممکنست هر کدام از این ها دلیل این اتفاق باشد.
مناطق غیرمعمول
آیچینگر همچون نخستین کسانی بود که عارضه ی لخته شدن خون را متوجه شد. مجموع عجیبی از لخته ها که اگر جلوی جریان خون در ریه ها و مغز را بگیرند می توانند خطرناک و کشنده باشند. درحالی که پاها جایی هستند که بیشتر لخته ها در آن شکل می گیرند اما این لخته ها در مناطق غیرمعمولی از بدن مثل مغز و شکم دیده شدند.
این مساله زنگ خطری برای آیچینگر بود که قبل از این نیز پدیده ی مشابهی در تعداد کمی از افراد که داروی رقیق کننده ی خون به نام هپارین را بهره برده بودند مشاهده کرده بود. هپارین بطور معمول برای جلوگیری از لخته شدن خون استفاده می شود اما در مواردی نادر سندرمی به نام ترومبوسیتوپنی ناشی از هپارین(HIT) موجب لخته شدن خون در فرد و کاهش سطح پلاکت خون می شود.
تا تاریخ ۲۲ مارس، آژانس دارویی اروپا ۸۶ گزارش لخته شدن خون در مغز و شکم افراد طی دو هفته بعد از دریافت یک دوز واکسن آسترازنکا دریافت کرد.
تعدادی از این افراد نشانه های سندروم ترومبوسیتوپنی را نشان دادند در صورتیکه هپارین دریافت نکرده بودند.
عوامل خطرزا
آژانس دارویی اروپا از شرکت آسترازنکا خواسته تا تحقیقات مختلفی انجام دهد همچون بررسی های آزمایشگاهی برای تعیین تاثیر این واکسن بر لخته شدن خون و همین طور ارزیابی داده های بالینی برای به دست آوردن هرگونه اطلاعاتی درباره ی عوامل خطرزایی که ممکنست در آینده رخ دهد.
بااینکه گزارشات نشان میدهد که این عارضه بیشتر در زنان دیده شده است. بخصوص بانوانی که سن کمتر از ۶۰ سال داشته اند اما آژانس دارویی اروپا نتوانست نتیجه گیری کند که زنان در معرض خطر بیشتری هستند.
بیشتر کشورها کادر درمان را در اولویت دریافت واکسن قرار دادند و زنان بخش عمده ای از این حوزه ی کاری را می سازند.
آژانس دارویی اروپا از تحقیقات دو کنسرسیوم دانشگاهی نیز که در هلند قرار دارند حمایت می کند. یکی از آنها تحت رهبری دانشگاه پزشکی اراسموس(Erasmus) در روتردام(Rotterdam) است و دیگری پژوهشگران دانشگاه پزشکی اوترخت (Utrecht) هستند.
فهرست برنامه های آنها بلندپروازانه است. این کنسرسیوم به رهبری اریک سی ام ون گورپ(Eric C. M. van Gorp)، ویروس شناس دانشگاه اراسموس شامل ۲۲ بیمارستان است که با همکاری یکدیگر بر روی تاثیرات ویروس کرونا بر انعقاد خون کار می کنند.
این گروه به دنبال مواردی از مبتلاشدن به سندرم ترومبوسیتوپنی در بین دریافت کنندگان واکسن آسترازنکا و یا واکسن های دیگر هستند که بعد از دریافت واکسن گرفتار عارضه ی لخته شدن خون شدند.
آنها همین طور مطالعات آزمایشگاهی انجام خواهند داد و به دنبال راه هایی برای کاهش این خطر حتی با کاهش دوز تزریقی خواهند گشت.
پیتر آرلت(Peter Arlett) رئیس بخش تجزیه و تحلیل داده های آژانس اظهار داشت: آژانس دارویی اروپا می خواهد تا در طول دو ماه آتی نتایجی از این پروژه ها به دست بیاورد.
گروه همین طور تلاش خواهدنمود تا مشخص شود آیا این عارضه به گروهی خاصی از مردم مربوط می شود یا خیر.
ون گورپ اظهار داشت: آنچه که ما در اروپای غربی پیدا نماییم لزوما در آمریکای جنوبی و یا جمعیت های دیگر صادق نیست. این یک مشکل جهانی است و همه نگران آن هستند.
ون گورپ و همکارش تلاش خواهند کرد تا ارزیابی کنند که آیا ارتباط بین واکسن و این سندرم حقیقت دارد یا خیر.
تشخیص قطعی اینکه یک عارضه ی نادر مربوط به واکسن است آن هم زمانی که این واکسن به ده ها میلیون نفر تزریق شده کار بسیار دشواری است.
بهنود بیکدلی(Behnood Bikdeli)، متخصص قلب در بیمارستان زنان بوستون در ماساچوست می گوید: فردی که واکسن را دریافت می کند ممکنست طی هفته بعدی گرفتار حمله یا سکته ی قلبی شود، برای اینکه از قبل قرار بوده این اتفاق رخ دهد. اینکه در مورد این موارد هوشیار باشیم و به جمع آوری داده ها بپردازیم خوب است اما این موارد بسیار محدود و نادر هستند.
علل اساسی
بیکدلی همین طور مایل است پژوهشگران اطلاعاتی در مورد بروز این عارضه در افرادی که واکسن دریافت نکرده اند جمع آوری کرده و به اشتراک گذارند. او می گوید: افزایش آگاهی در مورد احتمال ارتباط واکسن و لخته شدن خون می تواند موجب افزایش تعداد گزارشات افراد واکسینه شده از این عارضه نسبت به سایر افراد شود که می تواند بطور نادرستی آمار را برجسته نشان دهد. و چنین نگرانی هایی می تواند در مورد سایر واکسن ها نیز ایجاد شود.
پژوهشگران دیگر مشتاقند علت ایجاد این عارضه را بفهمند. تصور می شود سندرم ترومبوسیتوپنی در نتیجه ی یک پاسخ ایمنی به ترکیباتی است که در اثر اتصال مولکول هپارین با بار منفی به مولکول پروتئین با بار مثبت به نام پلاکت فاکتور ۴ ایجاد می شود. این پروتئین در لخته شدن خون نقش دارد.
جان کلتون(John Kelton) متخصص خون در دانشگاه مک مستر(McMaster) همیلتون که ۴۰ سال به مطالعه ی این سندرم پرداخته می گوید: هنگامی که پلاکت ها فعال می شوند، پلاکت های بیشتری جذب می کنند و سپس منفجر شده و لخته ی خون را به وجود می آورند.
آزمایشگاه کلتون هم اکنون بصورت تمام وقت بر روی علل رخ دادن چنین عارضه ای در واکسن آسترازنکا کار می کند.
او می گوید: بررسی این پدیده دشوار است برای اینکه نادر بودن آن موجب می شود بیماران کمی جهت بررسی وجود داشته باشند و نمونه ی حیوانی مناسب نیز در دست نداریم.
ون گورپ می گوید: یکی از نتایج این بررسی ها افزایش توجه به ارتباط میان سیستم ایمنی و لخته شدن خون خواهد بود و نتایج می توانند موجب توسعه ی واکسن ها در آینده شوند. جهش های جدیدی از ویروس رخ خواهد داد و ما باید واکسن های جدیدی تولید نماییم و به این اطلاعات برای آینده نیاز داریم.
منبع: این با من
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب